İngiltere, İtalya ve Japonya'nın savunma ve havacılık sektörlerinde gerçekleştirdiği ortak anlaşma ile altıncı nesil savaş uçağı sistemini geliştirme projesinin detayları gün yüzüne çıkıyor.
İtalya'nın Leonardo, İngiltere'nin BAE Systems ve Japonya'nın JAIEC savunma şirketleri, 13 Aralık'ta Küresel Savaş Hava Programı (GCAP) kapsamında bir ortak girişim oluşturma kararı aldıklarını açıkladı. Yapılan duyuruda, bu girişimin 2025 yılının ortalarında hayata geçirilmesinin planlandığı belirtildi. Şirketlerin bu iştirak üzerindeki hisseleri eşit şekilde bölüştürülerek girişimin üçte birine sahip olacakları açıklandı.
Küresel Muharebe Hava Programı (GCAP), İtalya, İngiltere ve Japonya'yı bir araya getirerek, 2035 yılına kadar İtalyan ve İngiliz ordusundaki Eurofighter Typhoon'un ve Japonya'daki Mitsubishi F-2'nin yerini alacak altıncı nesil bir hayalet savaş uçağının ortak geliştirilmesini amaçlamaktadır.
Merkezi İngiltere'de yer alacak olan bu yeni şirketin ilk CEO'sunun İtalya'dan seçilmesi öngörülüyor. Üretimi gerçekleştirilecek yeni nesil savaş uçağının 2035'te aktif hizmete başlaması ve en az 2070 yılına kadar kullanılabilir durumda olması hedefleniyor. Yeni uçak, Amerikan F-35 savaş uçağına rakip olarak geliştirilirken, EuroFighter Typhoon jetlerinin yerini alması planlanıyor.
Leonardo'nun CEO'su Roberto Cingolani, altıncı nesil savaş uçağına dayalı hava sisteminin detaylarını İtalyan basınıyla paylaştı. Cingolani, La Repubblica gazetesine yaptığı açıklamada GCAP girişimiyle ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu. Büyük bir teknoloji atılımı anlamına gelen bu projenin ABD'nin bile benzer bir plan yapmadığı iddialı bir adım olduğuna işaret etti.
Cingolani ayrıca Ukrayna'daki savaşın ortaya çıkardığı stratejik değişimden söz ederek, dijital saldırı ve savunmanın geleneksel yöntemler kadar etkili, hatta onlardan daha öne geçtiğini vurguladı. Uydu iletişim destekli insansız hava araçlarının düşük maliyetlerle tanklar gibi pahalı askeri araçları etkisiz hale getirdiğini belirtti.
Drone teknolojisinde geçmişteki fırsatların kaçırıldığını ifade eden Cingolani, bu durumu telafi etmek için dijital kapasiteye odaklanarak uluslararası iş birlikleri kurmanın gerekliliğini dile getirdi. Bu doğrultuda GCAP programının temelinde dijital dönüşümün güçlü bir yer edinmesi bekleniyor.
Küresel Savaş Uçağı Programı (GCAP), İtalya, Birleşik Krallık ve Japonya'yı, İtalyan ve İngiliz ordusunda Eurofighter Typhoon'un ve Japonya'da Mitsubishi F-2'nin yerini alacak altıncı nesil bir hayalet savaş uçağının ortak geliştirilmesinde bir araya getiriyor. Program, endüstriyel süreklilik ve yeni nesil yetenek konusunda benzer hedefleri paylaşan Birleşik Krallık'ın Tempest girişimi ve Japonya'nın FX girişiminin birleşmesinden ortaya çıktı. Edgewing projesi, Mitsubishi Heavy Industries, BAE Systems ve Leonardo'nun gövde çalışmaları için başlıca endüstriyel liderler olarak hizmet verdiği, Rolls-Royce, Avio Aero ve IHI'nin ise güç ve itki alanında iş birliği yaptığı eşit ortaklık modeline dayanmaktadır. Ortak ülkeler genelinde yaklaşık 9.000 personel programı desteklemekte ve 1.000'den fazla tedarikçiyle bağlantılıdır; bunların yaklaşık 600'ü Birleşik Krallık'ta, yaklaşık 400'ü ise İtalya ve Japonya'da bulunmaktadır. Aralık 2023'te imzalanan üçlü bir anlaşma, Birleşik Krallık'ta bulunan ve gereksinimleri ve program denetimini koordine eden GCAP Uluslararası Hükümet Örgütü (GIGO) olarak bilinen resmi bir yönetim organı kurmuştur. Geliştirme çalışmalarının 2025 yılında başlaması, on yılın sonundan önce bir prototip uçağın üretilmesi ve 2035 yılında hizmete girmesi planlanmaktadır.
Öte yandan, FCAS (Geleceğin Muharebe Hava Sistemi), Fransa, Almanya ve İspanya'yı kapsayan ayrı bir Avrupa girişimidir; Belçika ise önce gözlemci olarak yer almış, daha sonra ortak olarak katılmıştır. Program, altıncı nesil mürettebatlı bir savaş uçağı, uzaktan kumandalı taşıyıcılar ve hava ve uzay alanlarında insanlı ve insansız sistemleri entegre etmeyi amaçlayan bir muharebe bulutu içeren Yeni Nesil Silah Sistemi etrafında inşa edilmiştir. Başlangıçta, FCAS projesinin 2028 veya 2029 civarında bir prototip teslim etmesi ve Fransa'da Rafale'nin, Almanya ve İspanya'da ise Eurofighter'ın yerini almak üzere 2040 civarında hizmete girmesi planlanmıştı. Endüstriyel sorumluluk Dassault Aviation, Airbus ve Indra arasında paylaşılırken, Safran ve MTU Aero Engines, EUMET yapısı içinde motor geliştirme konusunda işbirliği yapmaktadır. FCAS'ın kökenleri daha önceki Fransız-İngiliz ve Avrupa çalışmalarına dayanmaktadır ve on milyarlarca avroya mal olması beklenen büyük bir Avrupa programına dönüşmüştür; bazı ulusal tahminler ise sistemin tamamını göz önünde bulundurulduğunda 100 milyar avroya ulaşmaktadır. Bu ölçeğe rağmen, program kavram tanımlama, teknoloji olgunlaştırma ve planlanan gösteri faaliyetleri de dahil olmak üzere aşamalı geliştirme yaklaşımı doğrultusunda ilerlemeye devam etti.
GCAP projesine dair konuşulanlar arasında Suudi Arabistan'ın da bu girişime dahil olma ihtimali bulunuyor. İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada İngiltere ve Japonya ile yapılan anlaşmanın Suudi Arabistan'ı da kapsayabilecek şekilde genişletilmesinin düşünüldüğünü belirtti. Cingolani ise Suudi Arabistan'ın GCAP'e katılma talebi gösterdiğini ve bu tür iş birliklerinin Orta Doğu havacılık pazarı açısından önem taşıdığını ifade etti.
Projenin toplam maliyetinin 100 milyar euro'nun üzerinde olacağını söyleyen Cingolani, katkıda bulunmak isteyen diğer ülkelerin de projede memnuniyetle karşılanabileceğini ekledi. Ayrıca Suudi Arabistan'ın bu programa katılımıyla, havacılık sektöründe büyük bir altyapı oluşturmayı ve bölge genelinde önemli bir merkez haline gelmeyi hedeflediğini belirtti.
GCAP programının ilerleyen süreçlerde daha fazla uluslararası ortaklıklarla genişleyebileceği öngörülürken, kararların birkaç aylık teknik planlama sürecinden sonra netleşmesi bekleniyor.