Yasal Uyarılar’ 
Telif Hakkı ‘UYAR VE KALDIR’
Borçluluk söz konusu olduğunda ekonomi çevrelerinin kullanabileceği en tehlikeli dört kelime “Durum bu sefer farklı” ifadesidir. Ancak Amerikan Girişim Enstitüsü’nün Kıdemli Üyesi Desmond Lachman The New York Post’taki yazısında devletlerin sahip oldukları aşırı borçların risklerine işaret etti.
Harvard’dan Kenneth Rogoff ve Carmen Reinhart’ın öğretilerine dikkat çeken Lachman aşırı borçların hızlı bir şekilde ele alınması gerektiğini, aksi takdirde ekonomik kriz, bankacılık krizi veya döviz krizi gibi kötü sonuçlara yol açacağını belirtiyor.
Peki uzun vadeli ekonomik görünüm konusunda ne kadar endişelenmeliyiz?
Lachman söz konusu borç krizinin sadece tek bir büyük ülkeyle alakalı olmadığı konusunda uyardı. Dünyanın en büyük ekonomilerinin her birinin, çok uzun yıllar süren sorumsuz bütçe politikaları ve sıfır faiz oranlarının neden olduğu ciddi bir borç sorunu var. Ünlü ekonomiste göre bu durum olası resesyonlardan ve yerel mali baskılardan kaçınmayı daha da zorlaştırabilir.
Bu noktada Lachman dünyanın en büyük ekonomisi olan Amerika Birleşik Devletleri’ni örnek gösteriyor:
“Konjonktürel ekonomik güce sahip olduğu bir dönemde, bütçe fazlası vermesi gerekirken, gayri safi yurtiçi hasılanın yaklaşık %6'sı kadar bir açık vermeyi başarıyor. Mevcut politikalarda, partizan olmayan Kongre Bütçe Ofisi'ne göre, bu tür açıklar görülebilir gelecekte de devam edecek.
Bu da bizi, ekonominin büyüklüğüne göre II. Dünya Savaşı sırasındakileri aşan kamu borcu faiz ödemelerine götürecektir. Hükümetimiz dolar cinsinden borç aldığından, borç astronomik seviyelere ulaşsa bile temerrüde düşürme şansımız çok az. ABD Merkez Bankası geri ödemek için her zaman para basabilir.
Ancak bu tür para basımının daha yüksek enflasyona ve dolar krizine yol açması ihtimali oldukça yüksek.
Maalesef sadece kamu borcu sorunumuz değil, ticari mülk-borç sorunumuz da var. Önümüzdeki iki yıl içinde, yaklaşık 1,5 trilyon dolarlık ticari mülk borcunun vadesi dolacak.
Kovid sonrası boş kalan mülk oranlarının rekor seviyelerde olması ve faiz oranlarının serbest para politikası günlerinden çok daha yüksek olması nedeniyle, bu tür bir borcun büyük çaplı bir borç yeniden yapılandırma programı olmadan nasıl döndürüleceğini görmek zor.
Söz konusu tablo geçen yıl Silicon Valley Bank ve First Republic Bank’in iflasları sırasında olduğu gibi finansal sistemi sarsabilecek bölgesel banka temerrüt dalgalarını görmemizi an meselesi haline getiriyor.”
Lachman’a göre borç krizi sadece ABD’ye ait bir sorun da değil. Ünlü ekonomist Uzak Doğu devlerinden Avrupa’ya kadar borç krizinin yaklaştığına dair birçok ülkeyi örnek gösterdi. Lachman olası bir küresel krize karşı hazırlıklı olunması gerektiği konusunda da uyardı:
“Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi ve yakın zamana kadar küresel ekonomik büyümenin ana motoru olan Çin’in de büyük bir borç problemi var.
Uluslararası Ödemeler Bankası'na göre, son on yılda, Çin'in finansal olmayan özel sektörüne verilen krediler GSYİH'nın yaklaşık %100'ü kadar arttı. Bu, Japonya ekonomisinin 1990'larda yaşadığı kayıp on yılından ve ABD’nin 2008-2009 Küresel Ekonomik Kriz sırasında maruz kaldığından çok daha büyük bir borç artış oranı.
Emlak ve kredi piyasası balonu patlayan Çin, ekonomisinde kendi kayıp on yılına doğru ilerliyor olabilir.
Avrupa'nın borç sorunu büyük ölçüde Euro Bölgesi'nin güneyinde yoğunlaşıyor. Hem İtalya’da hem de İspanya’da kamu borcunun GSYİH'ye oranı, 2010 Euro Bölgesi devlet tahvilleri krizinden önemli ölçüde daha yüksek.
İşleri daha da karmaşık hale getiren bu ülkeler, kemeri sıkma politikalarının toplam talep üzerindeki olumsuz etkisini dengelemek için bütçelerinde kendi döviz kuru veya faiz oranı politikalarını kullanmalarını da engelleyen bir euro deli gömleğine sıkışmış durumdalar.
Euro Bölgesi’nde borç krizinin yeni bir turu kaçınılmaz.
Tüm bunlar yeterli bir endişe kaynağı değilmiş gibi, yakın zamana kadar dünyanın en büyük üçüncü ekonomisi olan Japonya'nın kamu borcu seviyesi GSYİH'nın %250'sini aşıyor, bu da ABD'nin yaklaşık iki katı.
Japonya Merkez Bankası, uzun vadeli faiz oranlarını %1'in altında tutarak hükümeti etkin bir şekilde finanse ettiğinden, bu şimdiye kadar bir sorun olmamıştı. Ancak yükselen enflasyon merkez bankasının bu getiri kontrol deneyini sona erdirmeye zorladığında, bir Japon kamu borcu krizi de görebiliriz.
Tüm dünyada bu kadar çok büyük borç sorunu varken, küresel bir ekonomik hesaplaşma gününden nasıl kaçınacağımızı görmek zor. Dünya çapındaki ekonomi politikası yöneticileri bir küresel krize doğru ilerlerken uyurgezer olduğumuzu kabul edebilir ve borçlarımızı daha sürdürülebilir haline getirmek için önlemler olarak bu hesaplaşma gününü hafifletebilir.
Aksi takdirde, yerel ekonomik krizlere ve yurtdışından kıyılarımıza kadar taşacak finansal piyasa sıkıntılarına karşı kendimizi hazırlamamız gerekiyor.”
Daha Fazla Radyo için 
Daha Fazla Televizyon için 
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder