Güve (Alm. Motte, Fr. papillon nocturne, İng. moth), kumaş deri gibi malzemelere zarar veren, sırtının üstüne kapanan bir çift sert, koruyucu kanat içeren bazı böcek türleri ve larvaları için kullanılan genel isimdir. Güve; çeşitli tarım bitkilerinde, un, buğday gibi yiyeceklerde, özellikle yünden yapılmış kumaşlarda yaşayarak büyük zararlara yol açan, pul kanatlılardan, kimi küçük böcek ve kurtçukların ortak adıdır.
Güve, görünüş olarak kelebeğe benzeyen kanatlı bir böcektir. Bedeni sık tüylerle kaplıdır ve mat renklidir. Halk arasında yaşadığı alana bağlı farklı isimlerle bilinen güveler, yumurtlama yöntemi ile çoğalırlar. Yumurtalarını kozalar örerek bu kozaların içerisinde saklayan güve, ortalama 4-8 mm arası boyundadır. En sık rastlanılan güve türleri arasında elbise güvesi, kürk güvesi, buğday güvesi, perde güvesi, fıstık güvesi ve halı güvesi gibi güve çeşitleri bulunur.
Güve denince sadece asıl güveler değil, güvegillerden olan ve tırtılları mağaza, ambarlarda ve evlerde büyük zararlara yol açan küçük kelebeklerin hemen hepsi anlaşılır. Gerçek güveler, evlerde yaşayan küçük parlak böceklerdir. Bunların beyazımsı tırtılları sık dokulu ağdan yuvalarda yaşar, yün kumaşları, kürkleri, tüyleri vb. kemirir. Halı güvesi (Tineola biseliella), kürk güvesi (Tinea pellionella) en zararlıları arasındadır.
Evlerin yaygın bir sorunu olan güveler hem kilerdeki tahılları hem de giysi dolaplarındaki yünlü, ipekli ve diğer doğal kumaş türlerini kelimenin tam anlamıyla yer.
Güveden korunma
Güvelerden tamamen kurtulmak için iki koldan harekete geçmek gerekir. Önce güve tuzakları, sirkeli çözümler ve kapsamlı bir temizlikle kısa vadeli çözüm bulmak, sonra da defne yaprağı, naftalin ve doğru depolama teknikleri gibi önleyici tedbirlerle güvelerin geri dönüşünü engellemek gerekir.
Güveleri yok etmek için kumaşları, kürkleri sık sık pataklamak, fırçalamak, her mevsimde güneşe ve açık havaya çıkarmak gerekir. Sandık ve dolaplara güveye karşı konacak en iyi maddeler; defne yaprağı, at kestanesi, lavanta, karabiber, ham kâfuru, naftalin, paradiklorobenzen, piretr veya rotenon tozudur. Ayrıca giysileri katlayıp rafa dizmek yerine askılara asabilirsiniz.
Güveler elbiseye ciddi zararlar verip kullanılamayacak hale getirirler.
Kürk, yünlü kumaş, halı, perde gibi eşyayı güvelerden korumaya yarayan maddelerde güve ilâcı denir. (kâfuru, naftalin, paradiklorobenzen gibi bazı maddeler güveleri kokuyla uzaklaştırır, D.D.T. (diklorodifeniltrikloretan), H.C.H. (heksaklorosikloheksan), klordan, lindan gibi diğer bir kısım maddeler ise güveleri öldürür.)
Giysi Dolabındaki Güvelerden Nasıl Kurtuluruz
Belirtileri tanı.
Eğer etrafta uçuşan bir iki güve gördüysen ama evin güve istilasına uğrayıp uğramadığından emin olamıyorsan şu belirtileri ara:
- Kazaklarında ve diğer kıyafetlerinde küçük delikler. Eğer bir kazağında delikler görürsen muhtemelen daha fazlasını da bulacaksın. Yünden yapılmış, tüylü, kürklü ve ipekli kıyafetlerin hepsini kontrol et.
- Tozlu ya da rengi atmış görünen ya da küf kokulu kıyafetler.
- Dolabın köşelerinde ya da kıyafetlerin üstünde ağlar.
Güve tuzağı kur.
Dolaptaki güvelerin hakkından hemen gelmek için, onları feromonlu güve tuzaklarına düşür. Bu tuzaklar güveleri çeker ve bir kez dokundular mı bir daha kaçamayacakları yapışkan bir maddeyle yakalayıp öldürür.
Güve tuzağı, feromon yemli, ev, yün kıyafetler ve halı için güçlü güve tuzağı.
- Sinek kâğıdı ve güveleri cezbeden balık yağı kullanarak kendi güve tuzaklarını yapabilirsin. Sinek kâğıtlarına azıcık balık yağı sür, sonra bunları giysi dolabına as.
- Fare yakalamak için tasarlanmış kapanlar güveleri yakalamada da etkilidir.
Kıyafetlerini yıka.
Güvelerin bırakmış olabileceği yumurtalardan kurtulmak için dolaptaki her şeyi yıkaman çok önemli.
- Giysileri etiketindeki talimatlara göre yıka. Mümkünse hepsini kurutucuda kurut. Elbisenin etiketinde izin verilen yüksek sıcaklıkta kurutulamayan giysileri birkaç gün dipfrize koyup güve yumurtalarının hepsini öldür.
Güvelenme tehlikesi olan kıyafetleri etiketinde yazan en yüksek sıcaklıkta ve bol deterjan ile yıkayın.
- Çarşafları, havluları ve dolabında bulunan, kumaştan yapılmış ne varsa yıka.
- Bavulları, çantaları ve içine bir şey konan diğer nesneleri de çıkar, sonra onları da yıka.
Dolabı temizle.
Artık her şeyi dolaptan çıkardığına göre, hâlâ orada olabilecek güve yumurtalarından kurtulmak için dolabı tepeden tırnağa silerek temizle.
Güvenin yumurtalarını bırakma ihtimali olan her nokta dip bucak temizlenmelidir.
- Dolabın iç duvarlarını ve zeminini sabunlu su ya da sirkeli su karışımıyla sil. Bir süngeri karışıma batır ve dolabın duvarlarını ovalayarak yumurtalardan kurtul. Çatlakları ve girintileri özellikle iyi temizle.
- Elektrik süpürgesiyle süpür. Yüksek güçlü bir elektrik süpürgesi kullanarak dolabın içini temizle. Elin değmişken yatak ve baza altlarını da süpür çünkü güveler buraya da yumurtlamış olabilir.
Dolabındaki Olası Güve İstilalarını Önlemek
Yünden yapılmış, kürklü ya da tüylü kıyafetleri giydikten sonra fırçala. Güve yumurtaları dolaba genelde dışarıda giyilmiş kıyafetlerle girer.
Kıyafetlerini temiz tut.
Güveler yüne gelir ama kıyafetlerinde yiyecek lekesi ve güvelerin yemeyi sevdiği diğer şeyler varsa da dolabına ne yapıp edip girmenin bir yolunu bulurlar. Asmadan önce tüm kıyafetlerini mutlaka yıka. Yünlü giyecekleri kaldırmadan önce kuru temizlemeye ver.
Giysileri düzgün biçimde sakla.
Sık giymediğin kıyafetler, özellikle de yünlü kışlıklar hava geçirmeyecek biçimde saklanmalıdır.
- Yünlü paltoları ve kazakları plastik hurçlara kaldır.
- Kışlıkları plastik hurçlarda, plastik kutularda ya da hava geçirmeyen metal kutularda sakla. Giysi dolabın serin olsun ve iyi havalansın. Güveler nemli yerleri sever, o yüzden yuvalanmamaları için dolabın havadar ve serin olmalı.
Dolapta Güveleri Uzak Tutmanın Etkili Yolları
Yünlü ve tüylü kıyafetleri koruma altına alın:
Yünden, kürkten ya da tüylü materyallerden yapılmış kıyafetlerinizi dışarıda giydikten sonra fırçalayarak dolaba yerleştirin. Güve yumurtaları genellikle dış ortamda kullanılmış giysiler aracılığıyla dolaba taşınır.
Kıyafetlerinizi düzenli temizleyin:
Güveler yüne yönelir; ancak kıyafetlerinizde yiyecek lekeleri veya güvelerin beslenebileceği maddeler varsa dolabınıza ulaşmanın bir yolunu bulabilirler. Bu yüzden giysilerinizi asmadan önce mutlaka temizleyin. Özellikle yünlü kıyafetlerinizi kaldırmadan önce kuru temizlemeye vermek faydalıdır.
Doğru saklama yöntemlerini benimseyin:
Sık kullanılmayan giysiler, özellikle yünlü ve kışlık olanlar, hava geçirmeyen bir şekilde muhafaza edilmelidir.
- Yünlü paltolar ve kazaklar plastik hurçlara yerleştirilmeli.
- Kışlıkları saklamak için plastik hurçlar, plastik kutular veya hava geçirmeyen metal kutular tercih edilebilir. Ayrıca dolabınızın serin ve iyi bir şekilde havalandırılmış olması güveleri uzak tutar. Unutmayın, güveler nemli ortamları sever, dolayısıyla dolabın havadar olması önemlidir.
Havalandırmayı ihmal etmeyin:
Güveler açık ve havadar alanları sevmez. Bu yüzden kıyafetlerinizi sık sık havalandırın. Özellikle yünlü giysilerinizi mevsim dönümlerinde uzun süre gömülü bir halde tutmuşsanız çıkardıktan sonra önce yıkayın, ardından güneş görüp hava alabilecek bir yerde serin.
Doğal güve kovucular kullanın:
Güveler sedir kokusundan hoşlanmaz. Bu nedenle yünlü giysilerinizi sedir ağacından yapılmış askılara asmanız iyi bir çözüm olabilir.
- Dolabınıza asmak için yuvarlak sedir parçaları alabilirsiniz ya da içi sedir parçaları dolu küçük bir keseyi giysi dolabınıza yerleştirebilirsiniz.
- Aynı şekilde defne yaprağı gibi hoş kokulu malzemeleri ekstra koruma sağlamak amacıyla yünlü kıyafetlerin ceplerine koyabilirsiniz.
Naftalin yerine doğal alternatiflere yönelin:
Her ne kadar naftalin güve öldürmede etkili olsa da içerdiği kimyasallar insan sağlığına zararlıdır ve kıyafetlerde keskin bir koku bırakır. Bunun yerine şu önerileri deneyebilirsiniz:
- Kurutulmuş biberiye, kekik, karanfil, lavanta veya defne yapraklarından oluşan keseler oluşturup dolabınıza asabilirsiniz.
- Bu bitkilerden elde edilen esansiyel yağları dolap içine veya kıyafetlere damlatarak etkili bir doğal güve kovucu elde edebilirsiniz.
Hoş kokulardan faydalanın:
Güveler temizliği ve hoş kokuları sevmezler. Dolabınızda her zaman sedir ağacı, lavanta, limon, doğal sabun veya defne yaprağı gibi hoş kokulu ürünler bulundurarak güve ihtimaline karşı ek önlem alabilirsiniz.
Sorun çözülemiyorsa profesyonel destek alın:
Genelde yukarıda bahsedilen yöntemler güve problemini çözmek için yeterlidir. Ancak güveler tekrar ortaya çıkıyorsa muhtemelen erişilemeyen köşelerde yavruluyor olabilirler. Bu durumda, evde detaylı ilaçlama yapabilecek bir haşere kontrol uzmanından destek almanız gerekebilir.