Kiralık daire fiyatları, vatandaşların bütçesine ağır bir yük oluşturuyor. Eski kiracılar düşük kiralarla oturmaya devam ederken, yeni kiracılar çok daha yüksek ücretlerle, ortalama 30 bin lira gibi rakamlarla karşılaşıyor. Kira bedellerindeki artışın son 5 yılda hızlanmasıyla birlikte ev sahipleri de çözümü mahkemelerde arıyor. Kira tespit davaları aracılığıyla kiralarını mevcut piyasa koşullarına göre artırmayı hedefliyorlar.
Bu yüksek kira bedelleri barınma sorunlarını da gündeme getiriyor. Büyükşehirlerde ev kiralarının 30 bin lira civarında olması dikkat çekerken, küçük şehirlerde bu rakam yaklaşık 22 bin liraya kadar düşüyor. 2020 yılı öncesinde ev kiralamış eski kiracılar hâlâ düşük kira bedeli öderken, ev sahipleri bu durumu değiştirmek için harekete geçmiş durumda.
Türkiye gazetesinin aktardığına göre, 2020 öncesi konut kiralayanlar yıllık yasal artış oranlarına bağlı kalmayı sürdürüyor. Örneğin, 2020’de aylık 5 bin liradan kiralanmış bir dairede oturanlar bugün hala 12-15 bin lira ödeme yaparken, aynı daire boş olarak tekrar kiralanmaya çalışılsa bu bedel 30 bin liraya kadar çıkıyor.
Türk Borçlar Kanunu’na göre, bir kira sözleşmesinin üzerinden beş yıl geçtiğinde ev sahibinin kiracı ile anlaşamaması halinde kira tespit davası açma hakkı bulunuyor. Bu durumu değerlendiren Avukat Selin Akıner, kira artışı sürecinin artık hukuki boyuta taşındığını belirterek sözlerine şunları ekledi: "Mahkemeler, mevcut kira bedelinin piyasa şartlarına uygun şekilde yeniden belirlenmesini sağlıyor. Ancak davanın zamanlaması çok önemli. Yeni kira dönemi başlamadan dava açılmazsa mahkeme kararı bir sonraki yıl için geçerli oluyor."
Adliyelerdeki kira tespit davalarına olan yoğunluk dikkat çekici bir seviyeye ulaşmış durumda. Söz konusu davaların sonuçlanma süresi ise genellikle 6 ila 8 ay arasında değişiyor. Gayrimenkul danışmanı Mehmet Çelik, ev sahiplerinin TÜFE oranlarını baz almanın artık yeterli olmadığını düşünerek farklı bir bakış açısı geliştirdiğini aktarıyor: "Geçmişte daha çok boş dairelerin kiralanmasıyla ilgileniyorduk. Şimdi, mevcut kiracısı bulunan daireler için mahkeme emsal dosyaları ve bölge rayiçleri üzerinden detaylı analiz talepleri alıyoruz. Ev sahipleri artık sadece yeni kiracı bulmakla değil, mevcut kiracılarıyla olan ilişkilerini güncel piyasa koşullarına göre düzenlemekle ilgileniyor. Beş yılı aşan sözleşmelerde mahkeme aracılığıyla rayiç bedel üzerinden kira belirlenmesi yasal bir süreç haline geldi. Bu durumla ilgili farkındalık arttıkça hem ev sahipleri hem kiracılar daha bilinçli hareket etmeye başladı."
Mehmet Çelik ayrıca yüksek kira bedellerinin yalnızca ev sahiplerini değil, kiracıları da yeni arayışlara yönlendirdiğini ifade ediyor. Özellikle merkezî semtlerde oturan kişiler, daha uygun fiyatlı konutlara erişebilmek amacıyla şehir merkezlerinden uzak bölgelere taşınmayı tercih ediyor.