Peygamber Efendimiz, insanoğlunun yemeyi ve içmeyi dengeli bir şekilde düzenlemesi gerektiğini ifade ederek, mideyi fazla doldurmanın zararlarına dikkat çekmiştir. Sağlıkla ilişkilendirilen bu öğütleri çerçevesinde, İslam’da sağlıklı bir yaşam için önerilen bazı yiyecek ve doğal şifalardan bahsedilmiştir. Bu bağlamda, ayet ve hadislerde geçen şifa dolu 20 gıdadan birkaçını sizler için derledik:
1. **Sirke**: Hurma, şeker, bal, incir ve üzüm gibi meyvelerin fermantasyonu ile elde edilen sirke, sadece bir gıda maddesi değil aynı zamanda temizlik ve tıpta da kullanılmıştır. Peygamber Efendimizin sirkeyi övdüğü ve onu bereketli bir katık olarak nitelendirdiği hadisler bulunmaktadır. Sirkenin olduğu evde, katık sıkıntısı çekilmeyeceği belirtilmiştir.
2. **Ayva**: Ayvanın kalp sağlığına iyi geldiği, akciğer iltihabına karşı fayda sağladığı ve vücut ısısını dengede tuttuğu bilinir. Ayrıca idrar söktürücü özelliği olduğu gibi ishali keser ve mide rahatsızlıklarına iyi gelir.
3. **Acur**: Salatalığa benzeyen bu sebze, idrar söktürücü özelliğe sahip olup mesane ağrılarına iyi gelir. Peygamberimizin hurma ile acur yediği rivayet edilir ve bu kombinasyonun kilo aldırıcı özelliği bulunduğu belirtilmiştir.
4. **Sütlü Bulamaç (Talbina)**: Arpa ya da buğday ununa süt eklenerek yapılan bu yemek, mideyi rahatlatır ve bazı rahatsızlıklara iyi gelir. İçine isteğe göre balla tatlandırıldığı da olur. Hastalık dönemlerinde şifalı bir çorba olarak önerilir.
5. **Mantar**: Peygamberimiz, mantarın göz hastalıklarına karşı faydalı olduğunu ve suyunun şifa kaynağı olduğunu belirtmiştir. Bununla birlikte mantarın doğru miktarlarda tüketilmesi gerektiği vurgulanır; çünkü hazmı ağırdır ve bazı mide rahatsızlıklarına yol açabilir.
6. **Üzüm**: Hem gıda hem de tıbbi amaçlar için kullanılan üzüm, meyveler arasında üstün bir yere sahiptir. Hurmadan ve incirden sonra "meyvelerin kralı" olarak anılan üzüm son derece besleyicidir.
7. **Sinameki**: Mekke asıllı bir bitki olan sinameki, genelde müshil etkisiyle bilinir. Mide ve bağırsakları yumuşatıcı etkisiyle dikkat çekerken ölçülü kullanım önerilir. Fazla miktarda alındığında ishale sebep olabilir.
8. **Doğal Kokular**: Peygamberimiz, evlerin zaman zaman akgünlük, yavşan, kekik gibi güzel kokulu otlarla tütsülenerek temizlenmesini önermiştir. Bu otların hem mekân hem sağlık için faydalı olduğu ifade edilir.
9. **Baharatlar ve Şifalı Karışımlar**: Maydanozgillerden olan bazı bitki tohumlarının baharat şeklinde kullanımı da geçmişte tedavi amaçlı önerilmiştir. Bunların yanında tereyağı, bal ve kimyon gibi malzemelerle hazırlanan karışımların başka her türlü hastalığa deva olduğu vurgulanır; ancak ölüm hariç.
Bu doğal gıdalar ve uygulamalar hem beden hem ruh sağlığını korumada büyük önem taşır ve dengeyi esas alır. Toplum sağlığının korunması için peygamberimizin tavsiye ettiği bu yiyecekler bugün dahi sağlıklı beslenmenin yapı taşlarını oluşturabilir.
10- Sarımsak: Bu bitkinin toprak altındaki baş kısmı hem yenilebilir hem de baharat olarak kullanılabilir. Ancak keskin ve hoşa gitmeyen bir kokusu vardır. Hadis-i şeriflerde soğan ve sarımsağa "hoşa gitmeyen şey" anlamına gelen "habis" ifadesiyle değinilmiştir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.): "Her kim şu kötü kokulu bitkiden (sarımsak) yerse, ağzının kokusu gidinceye kadar mescidimize gelmesin" buyurmuştur (Müslim Hadis 76).
11- Bir peygamber, Allah’a zayıflığından yakındığında, Cenab-ı Hak ona yumurta yemesini emretmiştir.
12- Çörek otu, özellikle soğuk algınlığından kaynaklanan hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılır ve birçok rahatsızlık için şifa kaynağı olarak bilinir. Düğün çiçeğigiller ailesinden otsu bir bitki olup, susam büyüklüğündeki siyah tohumları bu isimle anılır. Börek ve tatlılarda çeşni olarak kullanıldığı gibi, yağı da elde edilip değerlendirilir. Ölüm dışında hiçbir hastalık yoktur ki çörek otunun ona bir deva sunmadığı ifade edilmiştir (Buhârî, Tıbb 7; Müslim, Selam 89; Tirmizî, Tıbb 5, 22).
13- İncir besleyici bir meyve olup hazmı son derece kolaydır. Besin değeri açısından birçok meyveden daha üstün olan incir hakkındaki şu ayet dikkat çekicidir: "İncire, zeytine, Tûr-i Sinâ'ya ve güvenli şehir (Mekke'ye) yemin ederim ki, gerçekten biz insanı en güzel surette yarattık" (Tîn 1-4).
14- Bal, Kur’an-ı Kerim’de şöyle açıklanmıştır: "Sonra meyvelerin hepsinden ye de Rabbinin sana kolaylaştırdığı yollara koyul. Onların karınlarından çeşitli renklerde bal çıkar. Onda insanlar için şifa vardır. Şüphesiz bunda düşünen bir topluluk için dersler vardır" (Nahl 69).
15- Süt zengin içeriğiyle dikkat çeker; sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum gibi minerallerin yanı sıra protein, yağ ve şeker gibi besin öğeleri içerir. Bu özellikleri sayesinde süt, gıda ve içeceklerin yerine kullanılabilen kıymetli bir besin maddesi olmasının yanı sıra pek çok hastalık için de şifa kaynağıdır. Kur’an’da sütle ilgili farklı ayetlere yer verilmiş olup bunlardan biri şöyledir: "Allah gökten su indirir ve onunla ölmüş toprağa hayat verir. Buna kulak verebilen bir topluluk için apaçık bir delil vardır. Sizin için sağmal hayvanlarda da ibretler vardır; size, hayvanın karnındaki besin artıklarıyla kan arasında oluşan saf süt içiriyoruz. O, içenlere lezzet verir" (Nahl 65-66).
16- Kabakgiller ailesinden olan karpuz, sıcaklığı giderici özelliğiyle bilinir. Hz. Âişe (r.a.), Peygamberimizin karpuzla yaş hurmayı birlikte yiyerek şöyle dediğini nakleder: "Hurmanın hararetini karpuzun serinliği ile, karpuzun serinliğini de hurmanın harareti ile dengeliyoruz" (Ebu Davud Et’ime Hadis 3836). Karpuz ve kavun mide ve bağırsakları temizler; idrarı artırır, böbrek ve mesane taşlarını eritme özelliği taşır. Uzmanlar karpuzun yemeklerden önce tüketilmesini önerir; bu sayede vücudu temizler ve çeşitli hastalıklara karşı koruma sağlar. Yemek sonrası tüketim ise mide rahatsızlıklarına yol açabilir.
17- Zeytin kelimesi Kur'an-ı Kerim'de 6 farklı yerde geçmektedir. Yüce Allah, şu şekilde buyurur: Andolsun incire, zeytine, Sînâ Dağı'na ve bu güvenli beldeye! Biz insanı en güzel şekilde yarattık (Tîn Suresi, 1-4).
Bir diğer ayette ise Allah Teâlâ şöyle buyurur: O su sayesinde sizin için hurma bahçeleri, üzüm bağları ve birçok farklı meyve meydana getiririz ki, bunlardan yiyerek beslenirsiniz. Aynı şekilde Sînâ Dağı’nda yetişen ve hem yağ sağlayan hem de yiyenlere ekmekle birlikte katık olan bir ağaç (zeytin ağacı) meydana getiririz (Mü'minun Suresi, 20).
18- Et, en değerli gıdalar arasında yer almaktadır. Kur'an-ı Kerim’de et, on iki yerde anılmaktadır. Hayvanlardan bahsedilirken şu şekilde ifade edilir: Eti yenen büyükbaş ve küçükbaş hayvanları da O yaratmıştır. Onlardan sizin için soğuktan koruyucu malzemeler ve daha başka faydalar sağlamıştır. Ayrıca onların etlerinden de beslenirsiniz (Nahl Suresi, 5).
19- Kekik bitkisinin çiçekleri, tomurcukları ve sapı genellikle baharat olarak kullanılır. Bazı türlerinin çiçekli ve yapraklı dallarından damıtma yöntemiyle kekik yağı elde edilir. Yapraklı dalları ise çay olarak tüketilir. Hoş ve güzel bir kokusu vardır. Peygamberimizin bir hadislerinde şöyle buyurduğu nakledilmiştir: Evlerinizi zaman zaman akgünlük, yavşan, kekik ve gelin çiçeği gibi hoş kokulu bitkilerle tütsüleyiniz (Râmuz, s. 243).