Yasal Uyarılar’ 
Telif Hakkı ‘UYAR VE KALDIR’
Vücudumuzun diğer organları gibi beynimiz de çeşitli faktörlerden muzdarip olabilir. Günlük alışkanlıklarınızdan bazılarının da bu faktörlerden olduğunu ve beyne ciddi zararlar verdiğini söylesek! Beyninize ciddi zararlar verebilecek günlük alışkanlıkları anlatıyoruz."
İletişim eksikliği
Michigan Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma, günde 10 dakikalık iletişimin bile zihinsel yeteneği artırdığını gösterdi. Ailenizle arkadaşlarınızla sohbet etmek, iletişim kurmak beyni uyarır.
Çok fazla şeker
Araştırmalar, şekerin olumsuz nöronların üretiminden sorumlu olduğunu ve BDNF'yi (beyin-türevli nörotrofik faktör) etkilediğini söylüyor. Özellikle BDNF, uzun süreli hafızanın oluşması ve öğrenme için çok önemlidir.
Beyin egzersizi eksikliği
Bilim adamlarına göre, beyin üretkenliğinin zirvesine 16-25 yılda ulaşılır ve ardından yavaş yavaş düşer. Bununla birlikte araştırmalar, düzenli beyin egzersizinin (okuma, bulmaca çözme vb), demansın ilk belirtilerine sahip kişilerde bile performansı önemli ölçüde artırabildiğini göstermiştir.
Kahvaltıyı atlamak
Araştırmalar, düzenli olarak kahvaltı yapan çocukların, özellikle bilim dallarında çok daha iyi performans gösterdiğini gösteriyor. Kahvaltıyı atlamak, kan şekeri seviyelerinde düşüşe neden oluyor ve bu da beyin işleyişini olumsuz etkiliyor.
Abur cubur
Aşırı yemek yemek ve çok fazla fast food gıda tüketmek, beyin hücreleri arasındaki bağlantıları, bunun sonucunda da kısa ve uzun süreli hafızanın eğitimini ve oluşumunu olumsuz yönde etkiliyor. Ayrıca çok fazla fast food yemek depresyona neden olabiliyor.
Dondurma
Bu madde sizi biraz üzecek! Hemen herkesin bayılarak yediği dondurma başta olmak üzere herhangi bir soğuk yiyecek ani bir baş ağrısına neden olabiliyor. Soğuk yiyeceğin kan damarlarını daralttığına inanılıyor. Hipotermiyi önlemeye çalışan vücut, beyne sıcak kan gönderiyor ve bu da kan damarlarını genişletiyor.
Cep telefonları
Konuyla ilgili yapılan bir araştırma, beyin kanseri ile cep telefonu kullanımı arasında bir bağlantı olduğunu ortaya çıkardı. Bu sonuç telefon kullanmayı bırakmanız gerektiği anlamına gelmiyor. Telefonla konuşurken kulaklık kullanmak, mavi ışığa uzun süre maruz kalmamak ve uyurken telefonu yatağınızdan uzak bir yere koymak cep telefonunun beyne olan zararlarını azaltacaktır.
Uyku sırasında başınızı örtmek
Başımızı bir battaniyeyle örterek uyuduğumuzda, vücudumuza giren oksijen miktarını azaltırız, çünkü bu durumda, karbondioksit ile doymuş halihazırda "geri dönüştürülmüş" havayı solumamız gerekir . Bu beynimiz için oksijen eksikliği yaratır.
Dehidrasyon
Bildiğiniz gibi insan beyninin% 70-80'i sudur. Ayrıca beyne gerekli maddelerin verilmesinden de su sorumludur. Beyin, H2O'dan yoksun olmadığında en etkili şekilde çalışır.
Sigara içmek
Araştırma göstermiştir, kansere değil, aynı zamanda serebral korteksin kalınlığı azalmasına sadece yol sigara. Bu tür bir hasar, zihinsel yetenekleri önemli ölçüde etkileyebilir, çünkü diğer şeylerin yanı sıra, düşünmekten sorumlu olan beynin bu parçasıdır.
Egzersiz eksikliği
Egzersiz yapmanın sadece vücudunuza fayda sağladığını düşünüyorsanız, yanılıyorsunuz. Fiziksel egzersizler, beyne de önemli ölçüde etki ediyor, hafıza ve beyin gelişimine katkı sağlıyor.
Yanlış diyet
Araştırmalar, beslenmedeki ciddi bir kısıtlamanın beyni ciddi anlamda etkilediğini ortaya koydu. Yani şok diyetler sadece beden sağlığınıza değil, beyin sağlığınıza da etki ediyor. Diyet yapacaksınız bunu mutlaka uzman kontrolünde, size uygun yazılmış bir liste ile yapmalısınız.
Beyin oldukça hassas bir organ dış çevreden etkileniyor ve çalışma sistemine zarar verebiliyor. Düzgün çalışmayan beyin düzgün çalışmayan bir vücut demektir. Bu nedenle beynimize zarar veren sebepleri gözden geçirerek tamir etmemiz çok önemli.
Fiziksel travma
Hafif bile olsa sarsıntılar, kazalar beyni etkiler.
Madde kullanımı
Esrar vs dışında maddelerden başka bazı uyku ve rahatlama ilaçları kullanmak bile beyne zarar verir. Kısa süreli iyi hissettirse de uzun vadede felakete yol açar.
Alkol tüketimi
Kalbe iyi geldiği söylense de beyne zarar veriyor. Orta karar içmek bile beyin işlevlerini etkiliyor. Alkol kullananların beyni daha küçük. Beyin büyüklüğü önemli. Prefrontal korteks görevini bozar. Prefrontal korteks planlama önceden düşünme, yargılama ile ilgilidir.
Obezite/aşırı kilo
Yağlar toksik zararlı maddeleri depolarlar. Vücudunuzda ne kadar çok yağ olursa beyniniz o kadar kötüdür. Obezite Alzheimer riskini artırır.
Yanlış beslenme
Unutmayın ne yerseniz osunuz.
Düşük kan akımı
Kan dolaşımı beyne ihtiyacı olan oksijen, şeker ve vitamini getirir. Toksinleri atar. Nikotin aşırı kafein ve hareketsizlik beyne kan akışını azaltır.
Kronik stres
Sorunlu evlilik zor işler maddi sorunlar kronik stres sebebidir. Sürekli stres altında beyin stres hormonu kortizolü salar. Kortizol iştah şekere düşkünlüğü artırır ve kilo almaya yol açar. Cildi yağlandırır ve sivilceleri artırır. Kas gerginliği ve kronik ağrıları artırır. Tansiyonu yükseltir.
Uyku sorunu
Düzensiz bir uyku düzeni ve kronik uyku bozukluklarının fiziksel, duygusal ve kognitif sağlık üzerinde olumsuz etkilere yol açar.
Sigara kullanımı
Beyin ve vücuda kan akımını kısıtlar. Sigara içen kişinin cildinden yaşlanmayı görürsünüz. Bu kişilerin beyinleri de yaşlıdır.
Aşırı kafein
Her şeyin fazlasının zararlı olduğu gerçeği kafein içeren besin maddeleri için de geçerli. O nedenle beyin sağlığınızı korumak için aşırı kafein tüketiminden de uzak durmalısınız.
Fazla televizyon izlemek
Aşırı televizyon izlemek çocuklarda hiperaktivite erişkinlerde Alzheimer Hastalığı ile ilişkilidir. Günde 2 saatten fazla televizyon izlemek obeziteyi artırır.
Şiddet içeren bilgisayar oyunları
Şiddete ve öğrenme güçlüğüne yol açar. Beyin görüntülemelerde bu oyunlar beyinde madde kullanımı ile aynı bölgeyi harekete geçiriyor. Bu oyunlara uyuşturucu gibi bağımlı oluyor.
Su kaybı
Vücudun %70, beynin %80’i sudur. Yeterinde su içmiyorsanız beyin işlevi azalır.
Aşırı mesajlaşma ve sosyal ağ kullanımı
Mesaj yazmak internette sosyal ağlarda vakit geçirmek dikkat problemlerine yol açar. Ve yüz yüze iletişimde zorlanmaya neden olur.
Beyin sağlığını korumak için ne yapılmalı? Beyin Sağlığı Derneği (BEYİNDER) Dünya Beyin Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada sağlıklı beyin için 11 öneride bulundu.
1. BEYNİNİZİ SEVİN
Muhtemelen hiç birimiz gün içerisinde beynimiz ile ilgili bir şey düşünmüyoruz, bunun sebebi çok açık çünkü onu gözümüz ile göremiyoruz… Mesela kilo almaya başladığımızı aynaya baktığımızda anlayabiliyorken veya yüzümüzde kırışıklıkları gözle görebiliyor ve hemen bir çözüm arayabiliyorken konu beynimize geldiğinde sorunu gözle göremediğimizden fark etmemiz çok daha uzun zaman alabiliyor.
İşte bu noktada beynimizle daha fazla alakadar olmak hatta bir anlamda onu sevmek ve özen göstermek kurtarıcı nitelikte olacaktır.
2. BEYİN DEPOLARINIZI GÜÇLENDİRİN
Hiç çevrenizdeki insanların aynı olaylara farklı tepkiler verdiklerini fark ettiniz mi? Mesela bir arkadaşınız ebeveynlerinden birini kaybettiğinde depresyona girip evden aylarca çıkamıyorken bir diğeri ne kadar üzülse de hayatına hızlıca devam edebiliyor. Ya da çok küçük bir kafa yaralanması bazı insanların hafızasını etkilerken bazılarının üzerinde hiçbir etki bırakmayabiliyor. Örneğin bazı insanlar işten çıkarılmak, boşanmak gibi olaylar yaşadığında yıkılırken kimisi hayatına hiçbir şey olmamış gibi devam edebiliyor. Bunun nedenini durup düşündüğümüzde dışarıdan bakarak bir cevap veremeyebiliriz.
Beyini incelendiğimizde beyin rezervleri kavramı karşımıza çıkıyor. Beyin rezervleri beynimizin karşımıza çıkan beklenmedik stres yüklü olaylarla başa çıkabilmek için güç aldığı yerdir. Bu sebeple beyin rezervlerimiz ne kadar güçlü ise karşımıza çıkan sorunlara karşı biz de o kadar güçlüyüz diyebiliyoruz. Aynı mantıkla beyin rezervlerimiz ne kadar güçsüzse biz de hayata karşı o kadar savunmasızız demektir.
Beyin rezervleri aslında birçok farklı şeyden etkilenebiliyor, örneğin 10 yaşında yataktan düşüp başınızı çarptıysanız veya ebeveynlerin baskısı ile sürekli stres altında yetiştirildiyseniz ya da genç yaşta çok fazla alkol tükettiyseniz beyin rezervleriniz günden güne azalır. Tam tersine herhangi bir kafa travması yaşamadıysanız, ilgili ve sevgi dolu ebeveynler tarafından yetiştirildiyseniz, sağlıklı beslendiyseniz ve alkol kullanımınızı kısıtladıysanız beyin rezervleriniz günden güne artacaktır.
Burada en önemli nokta beyin rezervlerinizi güçlendirmek için hiçbir zaman geç kalmış sayılmayışınız. Kaç yaşında olursanız olun, beyin rezervlerinizi güçlendirmek için harekete geçebilirsiniz.
3. BEYNİNİZİ KORUYUN
Beynimiz oldukça yumuşak bir yapıya sahipken kafatasımız bir o kadar sert yapıdadır. Beyin sarsıntıları ve hatta en ufak kafa travmaları bile hayatınızı mahvedebilir. Bu nedenle beyninizi darbelere karşı korumak adına elinizden geleni yapmalısınız, emniyet kemerinizi mutlaka takmalı ve mümkün olduğunca temas sporlarından uzak durarak spor yaparken gerekli tüm önlemleri almalısınız.
4. BEYNİNİZİ ZEHİRLEMEYİN
Vücudunuza toksin yüklü ürünleri almaktan kaçının. Bu ürünler beyninizde toksin birikmesine sebep olabilir. Sigara ve alkol gibi beyinde uyuşturucu etki oluşturan ürünleri tüketmekten kaçının. Aşırı kafein tüketimi, kimyasal içerikli temizlik ürünlerinin kullanımı, kimyasal içerikli kişisel bakım ürünlerinin kullanımı ve aşırı ilaç tüketimi gibi çeşitli durumlar da beyinde toksin birikimine sebep olabilir.
5. HAFIZANIZI KORUYUN
Genç yaşta oluşan hafıza problemlerini ciddiye almak önemli, bunu yaşlanmanın bir evresi olarak değerlendirmek büyük bir hata olacaktır. Hafızanızı olabilecek en yüksek kapasitede ve güçte tutmak hayati önem taşıyor. Hafızanızı güçlü tutmak için yapabileceğiniz en önemli şeylerden biri egzersiz çünkü fiziksel aktivite kan akışınızı hızlandırır ve bu durum Alzheimer, demans gibi hafıza problemleri olan insanların tetkiklerinde bakılan ilk şeydir. Eğer unutkanlık problemleriniz varsa ve tetkiklerde düşük kan akışı görülüyorsa bu Alzheimer’ın habercisi olabilir. Hafızanızı korumak için ayrıca bazı destek vitaminlerinden de faydalanabilirsiniz, hangi vitamini nasıl kullanacağınızı mutlaka bir doktora danışmalısınız.
6. İYİ UYUYUN
Son dönemde uykusuzluk rahatsızlığı giderek yayılan ve çözümü de giderek zorlaşan bir hastalık haline gelmeye başladı. Uykusuzluk günlük yaşantıda hafıza problemlerine, ruh hali bozukluklarına ve konsantrasyon güçlüğüne sebep olabiliyor. Aslında uykusuzluğu yenmenin en doğru ve doğal yolu asıl sebebi tespit etmekten geçiyor diyebiliriz. Mesela eğer gün içerisinde aldığınız fazla miktarlardaki kafein uykusuzluğunuza sebep oluyorsa bunu tespit ettiğinizde çözüm çok kolay olacaktır. Ayrıca ilaç kullanmak yerine melatonin ve magnezyum gibi destek vitaminleri almak da uykusuzluğunuzu giderebilir.
7. SAĞLIKLI BESLENİN
Beynimizin yakıtı vücudumuza aldığımız besinlerdir. İşte tam da bu sebeple sağlıklı beslenmek sağlıklı bir beyin ile eşleştiriliyor. Ne yiyeceğinize dikkat ederek ve basit karbonhidratlardan mümkün olduğunca uzak durarak oluşturacağınız bir beslenme düzeni sağlıklı bir beyine kavuşmak için atacağınız en önemli adımlardan biri olacaktır. Bol protein, düşük glisemik indeksli besinler, yüksek lif içerikli karbonhidratlar, sebze, meyve ve sağlıklı yağlarca zengin bir yeme düzeni oluşturmak ve tuz ve şekerden uzak durmak en doğru tercih olacaktır.
8. EGZERSİZ YAPIN
Egzersiz, kan akışını düzenlediğinden ve hücrelerin sürekli olarak yenilenmesini sağladığından gençlik kaynağı olarak düşünülebilir. Bu kan akışı aynı zamanda öğrenme yeteneğini ve hafızayı güçlendirir ve yeni beyin hücrelerinin oluşumunu hızlandırır. Yapılan araştırmalar, egzersiz yapmanın ruh halini iyileştirdiğini, anksiyete ataklarını önlediğini ve hafıza rezervlerini güçlendirdiğini gösteriyor. Haftada 5 kez ve 35-40 dk süren egzersizler bahsettiğimiz bütün bu olumlu etkilerin oluşması için yeterli olacaktır. En basit ve en etkili egzersizlerden biri ise tempolu yürüyüştür diyebiliriz.
9. BEYİN JİMNASTİĞİ YAPIN
Konu beyin sağlığımız olunca beyin jimnastiği de en az fiziksel egzersiz kadar gerekli ve önemlidir. Yeni bir şeyler öğrendiğinizde beyniniz de yeni hücrelerin oluşumunu sağlar ve oluşan bu hücreler diğer hücreler ile bağlantı kurarak beyninizin bir parçası haline gelirler. Bu etkiyi sağlayabilmek için denenebilecek en etkili şeylerden biri yeni bir dans türü öğrenmek olacaktır çünkü içerisinde hem öğrenme yeteneğini, hem koordinasyonu, hem müziği, hem de fiziksel egzersizi barındıran bir beyin jimnastiği olmuş olacaktır. Dans haricinde, bulmaca çözmek, bir enstrüman çalmayı öğrenmek veya yeni bir dil öğrenmeye çalışmak da etkili beyin jimnastiği yöntemlerindendir. Burada anahtar beynimizde egzersiz etkisi oluşturacak devamlı bir uğraş bulmak olacaktır.
10. HAYATINIZDAKİ GÜZEL ŞEYLERE ODAKLANIN
Yapılan bir çalışmada katılımcıların iki ayrı beyin tomogrofisi çekilmiş, ilkinde katılımcılara sevdiği şeyleri düşünmeleri, odaklanmaları söylenmiş, ikincide ise tam tersi nefret ettiği şeyleri düşünüp odaklanmaları söylenmiş. Sonuçlar geldiğinde İki tomografinin birbirinden inanılmaz derecede farklı olduğu görülmüş. Pozitif güzel şeylere odaklandıklarında hastaların sonuçlarında herhangi bir problem görülmüyorken negatif şeylere odaklandıklarında beynin yaratıcılık, öğrenme ve hayal etme gibi bölgelerde sıkıntılar gözlenmiş. Bu durum bizlere olumlu düşüncelerin beynimize ve devamında tüm vücudumuza iyi geldiğini gösteriyor. Buna örnek olarak meditasyon ve yogayı söyleyebiliriz.
11. İNSANLARI SEVİN
Ailenizle ve arkadaşlarınızla vakit geçirmeniz sandığınızdan çok daha fazla etkili bir sosyal aktivite. Sosyal aktivite insanın olmazsa olmazlarından fakat bu durum bazı insanlarda ters etki oluşturabiliyor mesela sevmediğiniz, hoşlanmadığınız birinin yanında bulunmak onunla vakit geçirmek stres olmanıza sebep olabilir. Öncelikle hayatınıza pozitif bakmayı öğrenmeniz ve etrafınızdaki tüm negatif insanlardan uzaklaşmaya gayret edin. Çünkü çevrenizdeki insanlar sadece var olmaları ile bile size huzur değil stres veriyorsa bir yerlerde yanlış bir şeyler var demektir. Eğer bu negatif insanlardan uzaklaşırsanız gelişiminize katkı sağlayan, sizi seven, destekleyen ve size huzur veren insanlara odaklanabilir ve mutlu olabilirsiniz. Eğer çevrenizdeki insanların hayatınıza nasıl neşe kattığına, sizi nasıl mutlu ettiklerine ve sizin onlarla beraber olmaktan nasıl keyif aldığınıza odaklanır ve tüm dikkatinizi verirseniz oluşacak bu pozitif etkinin beyninizi nasıl etkilediğini ve nasıl gelişmeler kaydettiğinizi göreceksiniz.
Beyin sağlığını korumak için kaçınılması gerekenler ise şöyle sıralandı:
1-YANLIŞ ALIŞKANLIKLAR
Karbonhidrat, şeker, yağ ve hazır gıdalardan zengin, B1, B6, B12, D, folik asit gibi vitaminler veya demirden eksik beslenmek, egzersiz yapmamak, alkol-sigara kullanmak gibi hatalı alışkanlıklar beyinde zamanla hasara yol açıp erken yaşlanmasına neden olur.
2-KRONİK HASTALIKLAR
Kolesterol yüksekliği, kalp ritim ve kapak bozuklukları, yüksek kan basıncı (hipertansiyon) ve diyabet beyni yoran önemli hastalıklar arasında yer alır. İyi kontrol edilemeyen şeker ve kan basıncı düzeyleri, kalp ritmini etkileyen durumlar ve damar sertliğine (ateroskleroz) neden olabilen kolesterol yükseklikleri, beynin kanlanmasını bozarak yavaş veya ani gelişen beyin hasarına yol açabilir.
3-OBEZİTE
Araştırmacılar, obez kişilerin beyninin anatomik olarak 10 yıl daha yaşlı göründüğünü buldu. Ayrıca, aşırı kilolularda normal kilolulara göre beyin dejenerasyonu çok daha fazladır. Bu da beyin dokusu kaybı, beynin işlevlerini görememesine neden olur.
4-STRES
Beyne stresten daha fazla zarar veren başka bir faktör yoktur. Stres bütün beyin işlevlerinde körelmeye neden olur ve beyni küçültür. Aynı zamanda kan beyin bariyerini aşındırarak, beyni enfeksiyonlara karşı savunmasız bırakır.
5-UYKUSUZLUK
Bilimsel araştırmalara göre uykusuzluk da beyni yaşlandıran en önemli etkenlerden biridir. Uyku, beyindeki hücreler arasında yeni bağlantılar kurulması, beynin kendini tamir etmesi, vücuttaki kronik stres cevabının frenlenmesi, öğrenilen bilgilerin kalıcı olarak depolanması için şart.
6-COVID-19
Araştırmalara göre Covid-19 enfeksiyonu düzeldikten aylar sonra dahi devam edebilen dikkat, bellek ve odaklanma bozukluğu tarzında bir çeşit ‘zihin bulanıklığı'na yol açmaktadır. Bu durum Covid-19'un beyni yaşlandırabileceği anlamına gelebilir. Dolayısıyla pandemi tedbirlerine dikkat etmek beyin sağlığı için de çok önemlidir.
Daha Fazla Radyo için 
Daha Fazla Televizyon için 
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder