Nörologlar ve sinirbilimciler, zihinsel sağlık için bazı yaygın gıdalardan uzak durmayı tercih ediyor. Beyin sağlığını koruma denince genellikle bulmaca çözmek, Sudoku oynamak veya hafıza oyunlarına yönelmek akla gelse de uzmanlar, sağlıklı bir zihin için sadece zihinsel egzersizlerin yeterli olmadığını, günlük alışkanlıkların ve özellikle beslenme seçimlerinin büyük bir etkisi olduğunu belirtiyor.
Ara sıra sağlıksız gıdalar tüketmek ciddi sorunlara yol açmasa da, nörologlar ve sinirbilimciler bazı popüler yiyecek ve içeceklerden mümkün olduğunca kaçınılması gerektiğini savunuyor. Bu kapsamda, Huffpost’a konuşan bir dizi uzman, uzak durulması gereken gıdalar konusunda önerilerde bulundu.
1. **Protein Tozu**
Eğer günlük smoothie’nize protein tozu ekliyorsanız dikkatli olun. Sinirbilimci Friederike Fabritius, birçok protein tozunun yapay tatlandırıcılar içerdiğini ve bu maddelerin bağırsak mikrobiyotasına zarar verebileceğini söylüyor. Ona göre bağırsak sağlığı, beyin fonksiyonları açısından kritik bir öneme sahip. Sinir ileticilerin çoğu bağırsakta üretildiğinden, burada oluşabilecek dengesizlikler doğrudan beyin sağlığını etkileyebilir.
2. **Gazlı İçecekler**
Nörolog Dr. Shaheen Lakhan, gazlı içeceklerin beyin için en zararlı gıdalardan biri olduğunu ifade ediyor. Bu içecekler yüksek miktarda şeker içeriyor, beyin için hayati önem taşıyan damarları tahrip edebiliyor ve uzun vadede demans ile inme riskini artırıyor. Kısa vadede ise beyin iltihabına, huzursuzluğa, kötü ruh haline ve uyku sorunlarına neden olabiliyor. Ayrıca şekerli içecekler bağımlılık riski taşırken, diyet versiyonlarının da sağlıklı olmadığını belirten Lakhan, kalorisiz tatlandırıcıların beyinde strese yol açarak şeker tüketimi isteğini artırdığını ekliyor.
3. **Margarin**
NYU Langone Concussion Center’dan Dr. Shae Datta, margarinden uzak durmayı öneriyor çünkü bu ürün trans yağ içeriyor. Trans yağlar hem kardiyovasküler sisteme hem de beyin damarlarına zarar verebiliyor. Neurology dergisindeki araştırmalarda, kandaki yüksek trans yağ seviyelerinin ileri yaşta demans riskini artırdığı görülüyor.
4. **Bira**
Tufts Medical Center’dan Dr. Byran Ho, birayı besin değeri olmayan boş kalorilerle doldurulmuş bir içecek olarak tanımlıyor. Alkolün bir nörotoksin olduğunu vurgulayan Ho, bu durumun merkezi ve çevresel sinir sistemine zarar verebildiğini, hatta orta düzeyde tüketimle bile beyin hücrelerinin hasar görebileceğini belirtiyor.
5. **Kafeinsiz Kahve**
Kafeinsiz kahve direkt zararlı olmasa da kafeinin kahveden uzaklaştırılma yöntemi önemli. Nörobilimci Sean Callan, solvent kullanılarak kafeinsiz hale getirilen kahvelerin tehlike oluşturduğunu vurguluyor. Kullanılan toksik kimyasallar kansere veya nörolojik hasarlara neden olabilir ve bazıları hamilelikte plasentayı geçip risk oluşturabilir. Callan, tüketicilere checkyourdecaf.org üzerinden ürün içeriklerini kontrol etmelerini tavsiye ediyor.
6. **Patates Kızartması**
Nörolog Dr. Pedram Navab, yağlı kızartmaların beyin damarlarına zarar verdiği, kan-beyin bariyerini zayıflattığı ve hafıza ile öğrenmede kritik rol oynayan hipokampusa zarar verdiği gerekçesiyle patates kızartmasından uzak durduğunu belirtiyor. Uzun vadede bu etkiler bilişsel gerilemeye yol açabiliyor.
Uzmanlara göre protein tozu ya da kafeinsiz kahve gibi ürünlerden tamamen uzak durmak mümkün değilse, daha sağlıklı alternatifler tercih edilmeli. Patates kızartması ve gazlı içecekler gibi ürünlerin ise mümkün oldukça nadir ve ölçülü tüketilmesi beyin sağlığını korumak açısından oldukça önemli.