Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yerel altın alım işlemlerini geçici olarak durdurdu. Uzmanlara göre bu karar, sektör üzerinde olumlu etkiler yaratırken, altın fiyatlarında düşüş ve piyasadaki fiyat farkının daralması gibi sonuçlara yol açabilir. Altın alımının durdurulmasının olası etkilerine ve nedenlerine daha yakından bakalım.
2017 yılında yapılan düzenleme ile Türkiye'de üretilen altınları öncelikli olarak satın alma hakkı Merkez Bankası'na verilmişti. Ancak alınan yeni kararla TCMB, yerel madenlerdeki altını almayı geçici bir süreliğine durdurdu.
Ekonomim’den Özder Şeyda Uyanık’ın haberine göre bu adım, uluslararası piyasa ile yurtiçi altın fiyatları arasındaki yaklaşık 12 bin dolara ulaşan farkın azalmasını sağlayabilir. Bunun yanı sıra, altın ithalatında yaşanan zorluklarla mücadele eden sektör için de bir rahatlama sağlayacağı düşünülüyor. Karar, genel anlamda piyasa tarafından olumlu karşılanmış durumda.
Türkiye’de yıllık ortalama 40 tona kadar ulaşan yerel altın üretiminin doğrudan piyasada satışının, altın ithalatının cari açık üzerindeki etkisini azaltacağına dair güçlü bir beklenti var.
FİYAT FARKLARINA YÖNELİK HAMLE
Türkiye Madenciler Derneği Başkanı Mehmet Yılmaz, altın alımının durdurulmasının yurtiçindeki fiyat düzenlemelerine yönelik bir adım olabileceğini ifade etti. Mehmet Yılmaz’ın açıklamasında şu detaylar öne çıkıyor:
"TCMB’nin koyduğu altın ithalat kotası sonrasında iki farklı gelişme yaşandı. Bir yandan ithalat, kâğıt üzerinde azalmış gibi görünse de alternatif yöntemlere yönelenler oldu. Bunun yanında uluslararası piyasalardaki altın fiyatıyla yurtiçindeki fiyatlar arasında ciddi bir fark oluştu.”
Dünya Altın Konseyi verilerine göre, Türkiye’nin toplam altın rezervi yaklaşık 643 ton ve bu rakam ülkeyi dünya sıralamasında dokuzuncu sıraya yerleştiriyor. TCMB’nin yerel üretimi tamamen satın almasıyla bu fiyat makasının büyümesi, piyasa dinamiklerini olumsuz etkileyen bir faktör haline geldi.
FİYAT FARKINI AZALTMA STRATEJİSİ
Yılmaz, TCMB’nin bu stratejik adımıyla rezervden altın vermek yerine yerel üretimi piyasaya sunarak fiyat farkını düşürmeyi hedeflediğini vurguladı. Bu yöntemin hem piyasadaki dengesizliklere hem de alternatif yollardan yapılan işlemlere engel olabileceği kanaatinde.
Altın alımlarının geleceği hakkında görüşlerini paylaşan Mehmet Yılmaz, geçmişte benzer şekilde kısa süreli ara dönemlerin yaşandığını hatırlattı. “Yaklaşık 4,5-5 yıldır sürekli olarak TCMB tarafından altın alımı yapılıyordu. Daha önce de 1-1,5 aylık kısa bir ara olmuştu. Bu süreç de muhtemelen birkaç ay sürecek geçici bir dönem olacaktır. Alımların yeniden başlayacağını düşünüyorum” diyerek durumun iyimser bir tablo sunduğunu belirtti.
CARİ AÇIK ÜZERİNDEKİ ETKİLER
Cari açık üzerinde önemli etkiler yaratan altın alımları ve fiyatlarının, iç piyasadaki alımların durdurulmasıyla nasıl etkileneceği konusu hakkında Yılmaz şu değerlendirmede bulundu:
Bu durum, cari açık üzerinde hem pozitif hem de negatif etkilere yol açabilecek bir gelişme. Fiyatlardaki düşüş negatif bir etki yaratırken, ithalatın azalması ise pozitif bir etki sağlayacaktır.
Merkez Bankası’nın piyasa oynaklıklarına karşı aldığı tavır
Ekonomim.com’a açıklama yapan Altın Madencileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Yücel, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) altın alımlarını durdurduğunu doğruladı. Yücel, TCMB’nin genellikle bu alımları otomatik gerçekleştirdiğini ve herhangi bir durma durumunda bunun kamuoyuna duyurulduğunu vurgularken, alınan kararın Merkez Bankası'nın rezerv çeşitlendirmesi ya da küresel piyasalardaki dalgalanmalara yönelik bir önlem olarak değerlendirilebileceğini belirtti.
İthalat kotasıyla uyumsuzluk sorunu
Eski TCMB Kıdemli Ekonomisti Dr. Ali Çufadar, altın alımlarının ekonomik program üzerindeki etkisine dikkati çekerken, bu alımların rezervleri artırma açısından önemli olduğunu ifade etti. Ayrıca Çufadar, TCMB’nin altın alımlarıyla piyasaya sürdüğü likiditenin hem para arzını hem de döviz kuru üzerinde etkili olduğuna işaret etti. Alımların durmasının ithalat kotasıyla çelişebileceği yönündeki soruya ise “doğru” yanıtını verdi.
Türkiye, Dünya Altın Konseyi sıralamasında üçüncü sırada
Son yıllarda TCMB, Dünya Altın Konseyi verilerine göre en çok altın alımı yapan ülkeler arasında yer aldı ve küresel ölçekte dikkat çekici bir konuma ulaştı. 2025 yılı, rezervlerin güçlendirilmesine yönelik çabaların devam ettiği bir dönem olarak öne çıkıyor. 2025’in üçüncü çeyreği itibarıyla, geçen yılın aynı dönemine kıyasla altın alımları yüzde 13 artış gösterirken, bir önceki çeyreğe göre ise yüzde 6 oranında azalma kaydedildi.
17 Ekim itibarıyla TCMB’nin toplam rezervleri 198,4 milyar dolar seviyesine ulaşırken, bunun 111,2 milyar doları altın rezervlerinden oluştu. Ancak 24 Ekim ile biten hafta itibarıyla altın fiyatlarındaki küresel düşüşle birlikte bu değerin yaklaşık 5 milyar dolar gerilemesi bekleniyor.
Altın alımını durdurma kararı ne anlama geliyor?
Merkez Bankası’nın altın alımlarını durdurması, Türkiye’de üretilen maden altınlarının belli bir süre boyunca TCMB tarafından satın alınmaması anlamına geliyor. Normal şartlarda, Türkiye’deki madenlerden elde edilen altınlar öncelikli olarak Merkez Bankası tarafından rezervlere eklenmek üzere alınıyor. Alımların geçici olarak durdurulması ise bu altınların doğrudan piyasada satışa sunulmasını mümkün kılacak. Uzmanlara göre bu karar, altın ithalatına getirilen kısıtlamalar nedeniyle sıkıntı yaşayan sektör için bir rahatlama sağlayabilir. Ayrıca Türkiye ile dünya piyasaları arasındaki fiyat farkını azaltarak iç piyasada daha dengeli fiyat hareketlerine katkıda bulunabilir.
📌 Not: yatırım tavsiyesi niteliği taşımaz.