Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda İklim Kanunu Teklifi’nin 11 maddeden oluşan birinci bölümü kabul edildi. Kabulün ardından Meclis Başkanvekili Pervin Buldan, birleşimi 1 Temmuz Salı günü saat 15.00’te toplanmak üzere kapattı.
Teklif, iklim değişikliğiyle mücadelede temel alınan sera gazı emisyonlarının azaltılması, uyum faaliyetlerinin planlanması ve uygulanması, gelir yönetimi, izin ve denetim süreçleriyle ilgili yasal ve kurumsal çerçeveyi kapsıyor. Bu kapsamda 39 farklı terim, "İklim Adaleti", "İklim Finansmanı", "Net Sıfır Emisyon", "Adil Geçiş", "Karbon Kredisi" ve "Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)" gibi tanımlarla açıkça ifade ediliyor.
Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler, kamu yararını gözeterek alınan tedbirleri süresinde uygulamakla yükümlü olacak. Sera gazı emisyonlarındaki azalma ve iklim değişikliğine uyum faaliyetleri ise her yıl İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından takip edilecek.
İklim Değişikliği Başkanlığı, kendi yetki alanında gerekli önlemleri almak, kurumlar arası koordinasyonu sağlamak, karbon fiyatlandırmasına dayalı piyasa mekanizmalarını düzenlemek, faaliyetler ile standartları belirlemek gibi konularda yetkili olacak. Ayrıca ilgili kişi ve kuruluşlar, kendi yetki ve sorumlulukları kapsamında planlar ve projeler gerçekleştirerek iş birliği içinde çalışacak.
İlgili düzenleme çerçevesinde İklim Değişikliği Başkanlığı, gerek duyduğu bilgi, belge ve verileri kamu kurumları, özel kuruluşlar ya da bireylerden talep edebilecek. Bu veriler bedelsiz olarak ve belirlenen süre içinde Başkanlık ile paylaşılmak zorunda olacak. Başkanlık ayrıca Ulusal Coğrafi Bilgi Platformundan elde ettiği ya da ürettiği verileri diğer kurumlarla paylaşacak ya da ihtiyaca göre protokoller aracılığıyla temin edecek. Milli savunma ve güvenlik konularına dair bilgi paylaşımı ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile ilgili diğer bakanlıkların ortak belirleyeceği esaslara göre yapılacak.
Teklifin genel hedefleri arasında sera gazı emisyonlarının Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon hedefleri ve stratejiyle uyumlu şekilde azaltılması yer alıyor. İlgili kurumlar, riskleri en aza indirmek veya fırsatlardan yararlanmak amacıyla uyum faaliyetlerini hayata geçirecek. Su kaynaklarının etkin yönetimi için planlama araçları geliştirilecek, çölleşme ve erozyonla mücadele gibi alanlarda yutak alanların sürdürülebilir kullanımı sağlanacak.
Her il için bütüncül bir yaklaşımı esas alarak yerel iklim değişikliği eylem planlarının hazırlanması öngörülüyor. Bu planlar, vali koordinasyonunda büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, diğer illerde ise il belediyeleri ve il özel idarelerinin ortak çalışmasıyla oluşturulacak. Sürecin tamamlanmasının ardından karar için İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu’na sunulacak.
Yerel eylem planlarının hazırlanmasında ya da izlenmesinde ilgili kurumlar ihtiyaç duyulan belge ve bilgileri mevzuat çerçevesinde paylaşacak. Böylelikle sera gazı emisyonlarını azaltma hedefleri ve adil geçiş ilkeleri doğrultusunda yerel yönetimler de sürece katkıda bulunacak.
Türkiye Gümrük Bölgesinde ithal edilen ürünlerin gömülü sera gazı emisyonlarını kontrol altına almak amacıyla Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) hayata geçirilebilecek. Bu mekanizmaya ilişkin raporlama, kapsam, içerik, usul ve esaslar, Ticaret Bakanlığı tarafından ilgili diğer bakanlıklarla iş birliği içinde düzenlenecek.
Ayrıca, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanının liderliğinde bir Karbon Piyasası Kurulu oluşturulması planlanıyor. Bu kurula; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile birlikte Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı gibi kurumları temsilen bakan yardımcıları, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkan Yardımcısı, Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı ve İklim Değişikliği Başkanı dahil olacak.
Kanun teklifinde ayrıca düzenleme kapsamında sağlanacak özel gelirler ve bu gelirlerin bütçe süreçleri de detaylandırılıyor.
Teklifte yer alan idari yaptırımlar arasında para cezaları da bulunuyor. Buna göre, sera gazı emisyonlarının izlenmesine yönelik yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak doğrulanmış sera gazı emisyon raporunu belirtilen sürede sunmayanlar 500 bin ile 5 milyon lira arasında idari para cezasıyla karşılaşabilir.
Ozon tabakasını incelten maddelere dair mevzuata uyulmaması durumunda ise farklı cezalar uygulanacak. Bu maddeleri yasaklara ve sınırlamalara aykırı şekilde kullanan, ithal eden, ticaretini yapan veya piyasaya arz edenlere 2,5 milyon lira ceza kesilecek. Ozon tabakasını incelten maddeleri içeren ürünlere bakım, onarım veya servis hizmeti sağlayan kişi ve kuruluşlara 250 bin lira, etiketleme hükümlerine uymayanlara ise 120 bin lira idari para cezası uygulanacak.